ÇOCUK GELİŞİMİNDE AİLENİN ROLÜ VE ÖNEMİ

Anne-babaların rolleri arasında çocuğu dünyaya getirmek ve fiziksel ihtiyaçlarını karşılaması ile bitmemektedir. Bu esas görevinin yanı sıra çocuğun kişilik özelliklerinin gelişmesi, bedensel ve psikolojik olarak sağlıklı, başarılı ve olgun bir birey olması için çaba göstermesi ve üzerine düşeni eksiksiz olarak yapması gerekmektedir. Çocuk gelişiminde ailenin önemi ve rolü büyüktür ve etkisi ömür boyu sürmektedir.

       Çocukların parasal ve somut anlamda ihtiyaçlarını gidermek, çocuğun ailesinin tek görevi değildir. Ailenin esas görevi bundan sonra ortaya çıkmaktadır. Çocuğun tüm maddi gerekleri ve fiziki ihtiyaçları yerine getirilse dahi, aile sevgisinden, iletişimden ve ruhsal olarak doygun olmamasından kaynaklı olarak kişilik bozuklukları ve tutarsız davranış örnekleri göstermektedir. Çocuğun kişiliğinin doğru oturması için, huzurlu, anlayışlı, birey olmaya teşvik eden, destekleyici, paylaşımcı, iletişim ve etkileşimi iyi olan bir ailede büyümesi çok önemlidir.

Çocuğun anne ve babasına fiziksel benzerliğinin yanı sıra, aile ortamından ve özellikle anne ve babasından gördüğü davranış, tutum, tavır, saygı gibi kişilik özelliklerine "farkında bile olmadan" yansıtması bilimsel olarak bilinen bir gerçektir. Çocuğun özniteliklerini tanıması ve kendi kişiliğini inşa etmesi sürecinde en önemli belirleyiciler anne ve babadır.

Çocuğun Gelişimi Süreci Nasıldır?

Çocuğun gelişimi, bedeni ve psikolojisinde beraber yürüyen, her çocuğa göre farklı hızlarda ve şekillerde ilerleyen bir süreçtir. Çocuk gelişimi fiziksel büyüme, varolan fakat henüz kullanılamayan yeteneklerin keşfi, kendine has davranış karakteristiklerinin arttığı bir evredir. Gelişim evresindeki çocuklar, mevcut bilgi ve becerilerine ek olarak, yeni öğrendikleri bir bilgiyi uygulama ve yeni başarabildikleri bir yeteneği içselleştirebilmektedir.

Çocuğun gelişiminde ailenin önemi, bir birey olarak çocuğu desteklemesinde yatmaktadır. Çocuk ilk aşamada bağımlıdır, bencildir, tutarsızdır, sonuç odaklıdır. Ancak gelişim evresinde çocuklar bağımsız, kendine yetebilen, kendini ifade edebilen, mantıklı ve tutarlı-dengeli düşünce yapısına sahip olmaktadır.

Çocuk Gelişiminde Ailenin Önemi Nedir?

Her ne kadar günümüzde çalışan kadınların sayısı ve oranı artsa da, bu durum anneler için bir dezavantaj oluşturmamaktadır. Çocuk gelişiminde ailenin önemi –özellikle ailenin önemi- çocuk ile birlikte geçirilen sürenin uzunluğu ile değil, o sürenin niteliği ve değeri ile ölçülmelidir.

Çocuğa bir aile eğitimi vermek, çocuğun tüm tutum ve davranışlarında yapıcı bir rol oynamaktır. Çocuğu sadece yanlış yaptığı konularda uyarmak ve ikaz edici olmak, çocuğun gelişiminde tam kişilik potansiyelini yansıtamamasını sağlamaktadır. Çocuk gelişiminde ailenin önemi, ihtiyacı olan her anda çocuğun yanında olup hayat yolculuğunda önüne çıkan taşları kaldırmak ve çoğu zaman bu taşları kaldırmanın bir yolunu bulmayı çocuğa öğretmekten geçmektedir.

Çocuk Gelişiminde Ailenin Tutumu Nasıl Olmalıdır?

• Güven duygusu çocuğa kazandırılmalıdır.
• Gereğinden fazla disiplinden kaçınılmalıdır.
• Gereğinden fazla hoşgörüden kaçınılmalıdır.
• Birey olma, karar verme ve seçenekleri değerlendirebilme becerisi aşılanmalıdır.
• Çocuğun seçim ve fikirlerine önem verilmeli, mutlaka kendini ifade etmesi için fırsat tanınmalıdır.
• Anne ve babanın –varsa bakıcı rolündeki diğer şahısların- fikir ve davranış birliğinde olması gerekmektedir. Aksi takdirde bu tutarsızlık çocuğun karakterine ve seçimlerine yansıyacaktır.
• Çocuğa davranış hataları sonrasında cesaret kırıcı değil, destekleyici olarak yaklaşılmalıdır.
• Çocuğun kendi becerileri ile başardığı işlerde takdir edilmesi ve küçük sorumluluklar verilmesi çok faydalı olacaktır. (Sofraya su bardağı koymak bile çocuğu mutlu eder.)
• Çocuğun seçimlerini dikte edip yönlendirmek yerine, ona rehberlik edilmelidir.
• İletişim becerisi çocuğa kazandırılmalıdır.
• Çocuğun hata ve yanlışlarında kızmak yerine, bu hataları ve yanlışları yapmamasını anlayacağı bir şekilde, mantık çizgisinde açıklanmalıdır.
• Çocuk gelişiminde ailenin önemi, çocuğa hoşgörülü olması gereken en önemi kurum olmasından kaynaklanmaktadır.
• Bencillikten uzak, paylaşımcı bir kültür oturtulmalıdır.
• Çocuğa yaptırılmak istenen davranışlar aşırı bir şekilde ödüllendirilmemeli, bazı davranışların onun görevi olduğu hissettirilmelidir. Yoksa bu ödül karşılığında aksiyon alması bir süre sonra çocuk için koz oluşturacaktır.
• Kardeşler arası denge iyi kurulmalı ve büyük – küçük kardeş arasında eşit mesafede olunmalı, ancak kardeşlere ihtiyacı olan yardım eksiksiz olarak yapılmalıdır.

Tüm anne ve babaların kendi eğitim ve gelişimine önem vermeleri, psikolojik ve rehberlik yayınlarını ve seminerlerini takip etmeleri kendileri için çok önemlidir. Çocuk gelişiminde ailenin önemi, çocuğun yaşamı boyunca taşıyacağı izleri oluşturmaktadır.